Reactie KHN Amsterdam op ontwerp omgevingsvisie Amsterdam 2050

Hoe blijft onze stad leefbaar? Waar vinden we ruimte voor nieuwe woningen en parken? En hoe bereiden we ons voor op de uitdagingen van de toekomst? Dit zijn vragen die de Omgevingsvisie voor Amsterdam in 2050 beantwoorden. Bekijk het complete ontwerp op Amsterdam 2050.

5 strategische keuzes

Amsterdam ziet graag groei, maar onder voorwaarden van 5 strategische keuzes:

1. Meerkernige ontwikkeling Van uitrol centrumgebied naar een meerkernige en meer diverse verstedelijking
2. Groeien binnen grenzen Verdichting door complete en duurzame wijkontwikkeling
3. Duurzaam en gezond bewegen Heel Amsterdam een wandel- en fietsstad
4. Rigoureus vergroenen Een gezonde en klimaatbestendige leefomgeving voor mens en dier
5. Samen stadmaken Richting geven op hoofdlijnen en ruimte bieden aan initiatief

Waar, wat hoe?

De visie is vervolgens ingedeeld in:

• Waar: In dit deel beschrijven ze in tekst en kaart hoe de strategische keuzes doorwerken op het schaalniveau van de regio, de stad en de agglomeratie en de stadsdelen. Ze laten zien hoe de gekozen richtingen in Amsterdam samenhangen met de ontwikkeling van de rest van de regio en andersom hoe de ontwikkelingen elders in de regio invloed hebben op de keuzes die ze in Amsterdam maken. Vervolgens laat het toekomstbeeld van Amsterdam en de agglomeratie zien op welke grote ontwikkelingen Amsterdam inzet en wat belangrijke dragers zijn voor de verandering en groei van de stad.
• Wat: Om de vijf strategische keuzes uit de visie uit te voeren is veel van het bestaande Amsterdamse beleid voor de fysieke leefomgeving al op orde. Maar op sommige punten is ook bijstelling nodig. In dit deel van de omgevingsvisie geven ze een overzicht van dat Amsterdamse beleid. Je vindt hier een samenvatting van het bestaande beleid en ze geven de nieuwe richtingen aan die nodig zijn om de visie uit te voeren. Ze hebben dit hoofdstuk ingedeeld op basis van zes ambities voor de leefomgeving, die gebaseerd zijn op de twaalf waarden die ze de komende jaren zullen gebruiken om de doorwerking van het beleid te beoordelen.
• Hoe: In dit deel maken ze onderscheid tussen gemeentelijke processen, gekoppeld aan de beleidscyclus, en externe processen, gekoppeld aan samen stadmaken en de samenwerking met andere overheden. Ze beginnen met een analyse van de vernieuwing in hoe ze aan de stad werken. Daar komen vijf veranderopgaven uit voort. Daarna laten ze zien hoe de omgevingsvisie doorwerkt in de verschillende onderdelen van de beleidscyclus. Ze geven met de agenda Samen stadmaken een impuls aan een betere publiek-collectieve samenwerking. Ze laten zien hoe we de samenwerking met andere overheden willen versterken en wat hun inhoudelijke inzet daarbij is.

De zes ambities voor de leefomgeving

• Inclusieve stad: inclusief
• Duurzame stad: klimaatneutraal, klimaatbestendig en circulair
• Vitale stad: economisch vitaal en bereikbaar
• Gezonde stad: gezond, veilig en milieukwaliteit
• Leefbare stad: leefbaar en natuurlijk
• Compacte stad: ruimtelijke kwaliteit

Waar raakt het de horeca

• Het centrum van Amsterdam is groter dan de binnenstad. Alle buurten binnen de ring, ten zuiden van het IJ, kenmerken zich door stedelijk gebruik van de ruimte. In 2050 kennen ze nog steeds een intensief gebruik van de schaarse ruimte, maar ze zijn tegelijk leefbaarder gewor­den. Een autoluwe en groen ingerichte openbare ruimte is hiervoor onmisbaar. Plek voor verblij­ven, duurzaam en gezond bewegen en straat­groen staat voorop. We bewaken de prettige afwisseling tussen levendige stadsstraten en pleinen en rustige woonstraten in de vooroor­logse buurten. Dat bekent dat we terughoudend zijn met horeca en andere publiekstrekkende functies in woonbuurten, terwijl we tegelijk in de stadsstraten de economische functies in gebouwplinten beschermen. Ruimte voor stads­verzorgende bedrijvigheid blijft in de buurten zoveel mogelijk behouden.
• Overnachtingsbeleid. De afgelopen jaren is door de stormachtige groei van het toerisme de leefbaarheid en de balans tussen bewoners en bezoekers in delen van de stad onder druk komen te staan. Een van de maatregelen om de overlast van toerisme in de hand te houden is beperking van de groei van het aantal hotelkamers en aanscherping van regels voor vakantieverhuur van woningen. De huidige coronacrisis heeft veel impact op de hotelbranche en hoe zij uit de crisis zal komen is nog onzeker. Enkele hotels verkennen tijdelijk wonen in hotelkamers.

Met de vaststelling van de Regionale Hotel-strategie 2016-2022 wordt al sinds 2013 niet meer ingezet op een algemene stimulering van hotelontwikkeling, maar regionaal ingezet op hotelontwikkelingen die lokaal waarde toevoe­gen. In 2016 is het Amsterdamse deel van de regi­onale hotelstrategie herzien: ‘Van hotelbeleid naar overnachtingsbeleid’, met als doel om de groei van het aantal hotels af te remmen. Ondanks de huidige crisis is de verwachting dat op lange termijn de interesse voor hotelontwikkeling zal blijven bestaan. Het strenge overnachtingsbeleid blijft de komende jaren dan ook overeind.

Een belangrijk doel van deze omgevings­visie is een evenwichtiger verdeling van onder meer werkgelegenheid, voorzieningen en toe­risten in de metropoolregio. Met de vaststelling van het MRA ontwikkelkader verblijfsaccom­modaties in 2020 is hierop al ingezet. Amster­dam en de regiogemeenten hechten belang aan realisatie van hoogwaardige en gebiedsverster­kende hotels in de regio.175 174

De komende jaren gaan we verkennen welke extra mogelijkheden de Omgevings­wet biedt om de groei van het aantal hotels in Amsterdam te beperken. We zoeken daarbij aansluiting bij twee doelen van de Omgevings­wet: beter inzicht in wat op bepaalde plekken wel en niet mag en meer samenhang in beleid, besluitvorming en regelgeving.

De tijdelijke verhuur van reguliere woningen sluit op zich prima aan in de ambitie van ruimte geven aan burgerinitiatieven en samen stadma­ken. Via grootschalige internationale vakantie­verhuurplatforms heeft deze activiteit in de jaren voorafgaand aan COVID-19 echter een zodanig hoge vlucht genomen dat beperkingen nodig waren. In drie Amsterdamse wijken is de toeristi­sche draagkracht het meest in het geding gebleken: Burgwallen-Oude Zijde, Burgwallen-Nieuwe Zijde en Grachtengordel-Zuid. De overige wijken met relatief hoge toeristische druk bevinden zich in Centrum en Zuid. In de drie genoemde wijken is vakantieverhuur vanaf 2020 verboden er geldt er een vergunningplicht in de overige wijken. De vergunningplicht geldt ook voor bed-and-break­fastadressen. Vanaf 2021 treden er extra contro­lemogelijkheden in werking, zoals een registratie­plicht van vakantieverhuurders. Het aangescherpte uitgangspunt dat woningen vooral zijn om in te wonen, wordt ook tot uitdrukking gebracht in de paragraaf Wonen in het hoofdstuk Inclusieve stad.

• Beleidskader Horeca. In de loop van 2021 stellen we een nieuw beleidskader horeca vast, dat inspeelt op vernieuwingen in de markt en een relatie legt met aanpalende beleidsthema’s.

Het bestaat uit drie pijlers:
1. Beperking van overlast voor bewoners.
2. Eenduidige regels met herleidbare afwegingen voor ondernemers.
3. Uniforme regulering voor de stad.

Wijzigingen ten opzichte van het oude beleid:

1. Een nieuwe onderverdeling van horeca-categorieën, beter toegepast op de heden­daagse praktijk, generiek toepasbaar voor heel Amsterdam. In plaats van de 5 horecacategorieën.
2. Een duidelijker keuze uit instrumenten ter regulering van horeca, zoals de APV, het omgevingsplan, algemene regels, meldingsplicht, vergunningsplicht enzo­voorts.
3. Een inhoudelijk kader dat antwoord geeft op de vraag waar welke vormen van hore­ca(-activiteiten) wel of niet gewenst zijn.

• Geluid, geur, afvalwater en luchtkwaliteit; nieuwe lokale normen en richtlijnen.

KHN heeft een eerste reactie geformuleerd en zal de komende periode regelmatig verdere input leveren. Omtrent de belangrijkste dossiers zal KHN ook actief betrokken worden, o.a. met betrekking tot het beleidskader horeca. Een werkgroep en klankbordgroep is hier voor deze coronacrisis al mee van start gegaan. Onderstaand de reactie die we n.a.v. de ter inzagelegging van het ontwerp hebben ingediend:

Betreft: reactie/zienswijze van Koninklijke Horeca Nederland Amsterdam op ontwerp-Omgevingsvisie Amsterdam 2050

We hebben kennisgenomen van de ontwerp-Omgevingsvisie Amsterdam 2050, waarvan nu een eerste versie ter inzage ligt. Net als u hechten we grote waarde aan een leefbare stad en zien het als een grote uitdaging om groei in goede banen te leiden en ons voor te bereiden op de uitdagingen van de toekomst.

Het is voor ons in deze fase nog niet te overzien hoe we als branche geraakt gaan worden en op welke onderdelen. We hebben er echter een paar onderdelen uitgelicht en geven graag onze visie aan u ter overweging. Uiteraard hopen we dat u in staat bent om tijdig de juiste partijen met elkaar te verbinden en daarmee aan tafel te zitten om te komen tot goede afwegingen en een werkbare omgevingsvisie.

• Vooropgesteld vragen we aandacht voor een leefbaar ondernemersklimaat. We ervaren de laatste jaren te vaak dat er onwerkbare regels zijn die in de naleving en handhaving niet of nauwelijks uit te voeren zijn. Dat draagt op geen enkele manier bij aan een beter en leefbaar klimaat voor ondernemers, maar zeker ook niet voor bewoners en andere betrokkenen. We hebben als branche aan den lijve ondervonden dat er aangescherpte regels zijn gekomen en steeds strengere handhaving strategieën. Echter, we kunnen niet concluderen dat daarmee de beoogde problemen zijn aangepakt of dit de leefbaarheid in gebieden ten goede is gekomen. In tegendeel. Het wantrouwen van ondernemers lijkt de norm en de basis voor nieuwe regelgeving. Graag vragen we in de omgevingsvisie aandacht voor een goede analyse van de effectiviteit van de nieuwe regels en de impact van de regels op ondernemers.
• De afgelopen jaren is gebleken dat de gemeente vooral ondernemers tegenover bewoners heeft gezet en niet in staat is geweest om te verbinden. Ook dit verdient aandacht bij de totstandkoming van een nieuwe omgevingsvisie.
• Focus op een fijne woonomgeving is belangrijk en draagt bij aan een aantrekkelijke stad voor waardevolle bezoekers, maar is niet voldoende om ook daadwerkelijk de respectvolle bezoeker de overhand te laten krijgen. We vinden dat er vanuit de omgevingsvisie veel aandacht moet zijn hoe we bezoekers uit binnen- en buitenland blijven verwelkomen als open en internationale stad. Het hoge voorzieningenniveau en de ambities van de stad zijn niet in stand te houden zonder een gezonde bezoekerseconomie. Veel bedrijven in onze branche genereren banen, onderwijsplekken en dragen verdergaande verantwoordelijkheden voor de stad waarin ze opereren. Het adviesrapport van amsterdam&partners, Herontwerp bezoekerseconomie, is voor ons een belangrijke leidraad voor zowel de korte, maar ook langetermijnvisie op een leefbare stad met een gezonde bezoekerseconomie. KHN spreekt in plaats van kwaliteitstoerist of waardevolle bezoeker liever over respectvolle bezoeker, om te voorkomen alsof het lijkt dat we ons uitsluitend richten op een bezoeker met een hoog bestedingspatroon. We willen voor zowel bezoekers als bewoners een inclusieve stad zijn.
• De woonambities in deze omgevingsvisie zijn belangrijk en voor onze branche willen we vooral kijken hoe we meer betaalbare woningen voor onze medewerkers in Amsterdam kunnen realiseren. Er staat veel ruimte boven horeca leeg en we denken dat er goede oplossingen zijn om daar betaalbare woningen te realiseren voor deze doelgroepen. Aanpassing van regelgeving op onderdelen is hiervoor nodig en daar spreken we graag verder met u over.
• Meerkernige ontwikkeling en afstemming in de Metropoolregio Amsterdam (MRA) is van groot belang. Speciale aandacht vragen we voor het overnachtingsbeleid in de MRA. Ondanks de ambities om te komen tot een afgestemd beleid, zien we dat het in de praktijk anders uitpakt. Met verbazing kijken we al enkele jaren naar de groei van hotelkamers in Amsterdam en ook in de MRA. In onze ogen is er geen sprake van een transparant beleid en grip op de groei van het aantal overnachtingsmogelijkheden in Amsterdam en de MRA. Snel ingrijpen is noodzakelijk en mogelijk moet aangepast beleid hieromtrent naar voren worden gehaald. Stop per direct met vakantieverhuur van woningen in de gehele MRA en haal alle instrumenten uit de kast die hiervoor te gebruiken zijn. Zowel gericht op ontwrichting van de leefbaarheid en onttrekking van het schaarse woningaanbod en zoek anders naar andere oplossingen om dit per direct een halt toe te roepen.
• In de loop van 2021 hopen we samen met de gemeente te komen tot een nieuwe en aanvaardbaar beleidskader horeca, dat inspeelt op vernieuwingen in de markt en een relatie legt met aanpalende beleidsthema’s en dus beter aansluit bij de praktijk van nu. We zijn oprecht enthousiast over:

1. De nieuwe onderverdeling van horeca-categorieën, beter toegepast op de heden­daagse praktijk, generiek toepasbaar voor heel Amsterdam.
2. Een duidelijker keuze uit instrumenten ter regulering van horeca, zoals de APV, het omgevingsplan, algemene regels, meldingsplicht, vergunningsplicht enzo­voorts.
3. Een inhoudelijk kader dat antwoord geeft op de vraag waar welke vormen van hore­ca(-activiteiten) wel of niet gewenst zijn.

De uitdaging is dat zowel de gemeente als ook wij als branche lef tonen om dingen te durven veranderen. Meer ruimte waar het kan en beperkingen waar de leefbaarheid onder druk staat. We kunnen echter niet voor de kern uitgaansgebieden en het meest drukke gedeelte van de oude binnenstad beleid maken dat voornamelijk is gericht op woonfuncties. We moeten ons realiseren dat elke stad en zelfs dorp de laatste decennia enorm zijn veranderd en andere functies hebben gekregen. Dit is niet een ontwikkeling die op zichzelf staat en vergeet ook niet dat we andere tijden hebben gekend waarbij de leefbaarheid van de binnenstad onder druk stond vanwege gebrek aan veiligheid. Logische en slimme stappen met draagvlak van alle betrokkenen kunnen bijdragen aan een meer leefbare binnenstad, maar we moeten ons ook realiseren dat er horecaconcentratiegebieden zijn die ook als dusdanig behandeld moeten worden. Stop met het bedenken van populistische maatregelen die in eerste instantie interessant lijken en bewoners en kiezers hoop geven, maar uiteindelijk niet bijdragen aan leefbaarheid.

• Ook zien we graag dat er in deze visie meer aandacht is voor een goede uitwerking van een 24-uurs economie. Dit is wat ons betreft niet uitsluitend gericht op uitgaan, maar we zien dat in een veel breder perspectief. Gericht op een veranderende samenleving en behoeften van bewoners, bezoekers en bedrijven.
• Grote zorgen maken we ons over de grote thema’s als geluid en geur en in bepaalde mate ook gericht op afvalwater en luchtkwaliteit. Daar willen we op korte termijn graag beter bij betrokken worden. Hoe eerder hoe beter. Waar en hoe ons dit raakt hebben we verwoord in meegezonden factsheets.

Graag bieden we onze kennis en expertise aan en willen een actieve bijdrage leveren aan de verdere invulling van deze omgevingsvisie. We vertegenwoordigen immers 1700 horecaondernemers in Amsterdam.

In de bijlagen tevens de reacties van Taskforce Duurzame Bezoekerseconomie (waarvan KHN ook onderdeel is) en VNO-NCW.

Bijlagen:
- Taskforce Duurzame Bezoekerseconomie - Reactie ontwerp Omgevingsvisie Amsterdam 2050
- VNO-NCW zienswijze ontwerp Omgevingsvisie Amsterdam 2050