Betalingsverkeer

De situatie

Het betalingsverkeer in Nederland heeft de afgelopen jaren een ingrijpende transformatie ondergaan. Waar contant geld enkele jaren geleden nog veel werd gebruikt, is de betaalwereld anno 2024 bijna volledig gedigitaliseerd. In 2023 werd nog slechts 1 op de 5 betalingen aan de kassa met contant geld verricht, terwijl dit aandeel in 2015 nog 50% was. Het gebruik van digitale betaalmethoden neemt steeds verder toe en tegelijkertijd stijgt het totale aantal transacties. Uit cijfers van de Betaalvereniging Nederland blijkt dat de horeca voor ongeveer 15% van alle pintransacties verantwoordelijk is.

Als sector met een substantieel aandeel in het toonbankbetalingsverkeer is het voor KHN van groot belang dat de betaalinfrastructuur betrouwbaar, toegankelijk en betaalbaar blijft. Echter, de horeca staat voor een aantal uitdagingen, namelijk:

• Sterk stijgende transactiekosten per (contante) betaling

• Beperkte keuzevrijheid in betaalmethoden en aanbieders
• Een begrijpelijk en toepasbaar ontslagstelsel.
• En toenemende afhankelijkheid van digitale betaaloplossingen.

Ondanks de afname van contante betalingen zijn de kosten voor het in stand houden van de contante geldketen nauwelijks gedaald. Het resultaat is dat de kosten per contante transactie aanzienlijk zijn gestegen. Voor de horecabranche zijn deze ontwikkelingen bijzonder zorgwekkend. Uit het onderzoek van Panteia blijkt dat de horeca een gemiddelde kostprijs van €0,42 per transactie hanteert, wat de horeca de duurste toonbankinstelling maakt in Nederland. Bij contante betalingen is de situatie nog nijpender: een contante betaling kost de horecaondernemer gemiddeld €1,36, terwijl een pinbetaling €0,19 kost. Conclusie: een contante betaling is in de horeca inmiddels 7 keer zo duur als een pinbetaling!

Er is geen wettelijke verplichting voor horecabedrijven om contant geld te accepteren. Dit betekent dat elke horecaondernemer zelf kan beslissen of contante betalingen worden geaccepteerd of niet. Ondanks de stijgende kosten accepteerde in 2023 nog 97% van de Nederlandse horecabedrijven contant geld. Deze keuzevrijheid staat echter onder druk. De Europese Commissie heeft voorstellen ingediend die verplichten dat contant geld als wettig betaalmiddel altijd moet worden geaccepteerd door ondernemers, ongeacht de dalende vraag en de stijgende kosten.

Standpunt KHN

Betalingsverkeer moet altijd veilig en tegen kostprijs beschikbaar zijn. De huidige situatie legt een onevenredig groot deel van de kosten bij de ondernemer, vooral als het gaat om contant geld. Betalingsverkeer is nu vaak een geïntegreerd onderdeel van de dienst die wordt geleverd, maar de lasten worden disproportioneel gedragen door de ondernemers. KHN vindt dat een eerlijke verdeling van kosten tussen ondernemers en consumenten noodzakelijk is.

De snelle opkomst van nieuwe spelers op de betaalmarkt, zoals Apple Pay en Google Pay, evenals initiatieven van banken en creditcard-uitgevers is een gegeven. Deze toenemende marktwerking vraagt om waarborgen voor zowel ondernemers als consumenten. Betalen moet niet duurder worden en ondernemers moeten in staat zijn om de stijgende kosten van betaalmiddelen door te berekenen aan de gast. Ook vraagt KHN aandacht voor proportionaliteit in regelgeving rondom antiwitwas- en antiterrorismemaatregelen, zodat bona fide ondernemers niet onevenredig worden getroffen.

Het behoud van keuzevrijheid voor horecaondernemers met betrekking tot de acceptatie van contant geld is belangrijk. Verplichte acceptatie brengt hoge kosten en veiligheidsrisico’s met zich mee, terwijl de voorkeur van consumenten steeds meer verschuift naar digitale betaalmethoden. KHN volgt de ontwikkelingen rondom de digitale euro nauwlettend, omdat de verplichte acceptatie hiervan vergelijkbare uitdagingen met zich mee kan brengen als bij contant geld. Haar standpunt in dat dossier is daarmee van gelijke strekking.