Hoge Raad over Deliveroo: geen directe gevolgen, politiek aan zet

De politieke discussie
KHN geeft via het Nederlandse vnoncw-mkb en de Europese Hotrec input op de criteria die worden ontwikkeld om te beoordelen of iemand zzp’er of werknemers is. We pleiten voor heldere criteria waaraan moet zijn voldaan om werknemer of zzp’er te zijn. Het oordeel moet weerlegbaar zijn en gebaseerd op een meerderheid vanuit voorgeschreven heldere criteria.

De Europese Commissie heeft een voorstel voor EU-richtlijn gedaan. De kern van het voorstel richt zich op de arbeidsrechtelijke positie van de platformwerkers. Is het uitgangspunt werknemer of zzp’er?

KHN vindt dat echte zelfstandigen tegenover hun klanten zelf verantwoordelijk zijn voor de manier waarop zij hun werk uitvoeren en voor de kwaliteit van hun prestaties. De vrijheid om werkuren of afwezigheidsperioden te kiezen, taken te weigeren, gebruik te maken van onderaannemers of plaatsvervangers of niet beperkt te zijn in het werken voor derden of andere criteria, kunnen worden beschouwd als kenmerken van echte zelfstandige arbeid.

Niet alleen de platformwerker kan een beroep doen op het rechtsvermoeden, ook publieke uitvoeringsorganisaties (bijvoorbeeld de belastingdienst) kunnen er zich op beroepen. Daarnaast stelt het voorstel eisen aan de transparantie over de gebruikte algoritmes waarmee opdrachten door het platform worden toegewezen en de ratings op basis waarvan platformwerkers worden ingezet. Een platform hoeft geen algoritmes te gebruiken en moet dat ook aangeven.

Advies als je met of via platforms werkt
Vraag het platform naar hun reactie op de uitspraak en hun garanties of vrijwaring op jouw aansprakelijkheid bij eventuele ketenaansprakelijkheid.

De zaak Deliveroo
Bezorgers van Deliveroo werkten op grond van overeenkomsten die werden omschreven als een overeenkomst van opdracht. De vakbond FNV vond dat deze omschrijving niet klopte en dat er sprake was van arbeidsovereenkomsten. Zij vorderden dat de rechter een verklaring uitsprak dat de bezorgers volgens een arbeidsovereenkomst werkzaam waren. De kantonrechter en het hof oordeelden dat inderdaad sprake was van arbeidsovereenkomsten. Deliveroo stelde tegen de uitspraak van het hof beroep in cassatie in bij de Hoge Raad. Tijdens de cassatieprocedure heeft Deliveroo haar activiteiten in Nederland beëindigd. Voor de behandeling van de zaak heeft dat geen gevolgen. Deliveroo heeft het cassatieberoep in de zaak niet ingetrokken.

Cassatie(klachten)
Deliveroo heeft de Hoge Raad gevraagd de uitspraak van het hof te vernietigen. Zij voerden in cassatie onder meer aan dat de bezorgers zich mochten laten vervangen en dat zij de vrijheid hadden al dan niet te werken. Dat past volgens Deliveroo niet bij een arbeidsovereenkomst.

Advies advocaat-generaal
De advocaat-generaal heeft de Hoge Raad geadviseerd het cassatieberoep van Deliveroo te verwerpen en de uitspraak van het gerechtshof in stand te laten.

Oordeel Hoge Raad
De Hoge Raad heeft het oordeel van het hof in stand gelaten dat de bezorgers van Deliveroo werkzaam waren op basis van een arbeidsovereenkomst.

Of van een arbeidsovereenkomst sprake is, hangt volgens de Hoge Raad af van álle omstandigheden van het geval. Het hof heeft die omstandigheden beoordeeld en vervolgens geoordeeld dat bij de Deliveroo-bezorgers sprake was van een arbeidsovereenkomst. Dat oordeel van het hof is volgens de Hoge Raad juridisch niet onjuist en ook begrijpelijk gemotiveerd.

Over de vrijheid van de bezorgers om te werken wanneer zij willen en om zich te laten vervangen, heeft de Hoge Raad overwogen dat het hof onder ogen heeft gezien dat deze omstandigheden wijzen in de richting dat tussen Deliveroo en de bezorgers geen arbeidsovereenkomsten bestonden. Het hof mocht echter op grond van de overige omstandigheden van het geval oordelen dat het toch arbeidsovereenkomsten waren. Daarbij woog mee dat het praktische belang van de vervangingsmogelijkheid voor de bezorgers gering was.

De vraag of aanleiding bestaat voor nadere algemene regels of uitgangspunten om te bepalen of een overeenkomst een arbeidsovereenkomst is, mede ter afgrenzing van het werken als zelfstandig ondernemer, heeft volgens de Hoge Raad de aandacht van de wetgever. Daarbij kan worden gedacht aan uitgangspunten als de inbedding van het werk in de organisatie van degene voor wie de werkzaamheden worden verricht, of de hoogte van de tegenprestatie voor het werk. Omdat de wetgever met dit onderwerp bezig is, ziet de Hoge Raad op dit moment geen aanleiding voor rechtsontwikkeling.

Met de uitspraak van de Hoge Raad blijft het oordeel van het hof dus in stand.

Publicatie op rechtspraak.nl
ECLI:NL:HR:2023:443