Leefstijlpreventiedebat: Kamer wil sneller resultaat en minder vrijblijvendheid

Nationaal Preventie Akkoord (NPA); vrijblijvendheid voorbij?

De grote gemene deler in het debat is dat alle partijen het erover eens zijn dat gezondheid onze aandacht verdient en dat er nog veel te winnen valt. Er is werk aan de winkel. Het merendeel van de Kamer is teleurgesteld over de resultaten van het NPA. Recent heeft het CBS cijfers gepubliceerd waarin niet veel verbetering is te zien als het gaat om roken, problematisch alcoholgebruik en overgewicht. Volgens de Kamer is er meer nodig, ook wetgeving en het moet sneller. Een aantal partijen (PvdD, GL, PvdA) gaf aan dat de tijd van vrijblijvendheid voorbij is. Staatssecretaris Van Ooijen gaf aan wettelijke verankering van de gezondheidsdoelen aantrekkelijk te vinden, maar minder te voelen voor het vastleggen van prestatiedoelen.

Verhoging verbruiksbelasting niet-alcoholische dranken en accijns bier

Van Ooijen geeft aan door te willen gaan met het NPA met een schepje erboven op. Er wordt meer verwacht van de partijen aan tafel. Daarnaast verhoogt het kabinet de verbruiksbelasting op niet-alcoholische dranken (inclusief alcoholvrij bier) en de accijns op bier. Ook komt er een systeem voor een suikertaks, strengere normen voor de hoeveelheid zout, suiker en verzadigd vet in voedingsmiddelen, wordt blurring toegestaan en wordt de btw op groenten en fruit verlaagd naar 0%.

Nieuw: sport & bewegen en mentale gezondheid

Het NPA wordt ook breder getrokken, er komen twee pijlers bij te weten ‘sport en bewegen’ en ‘mentale gezondheid’. Belangrijk is wel om de verbinding tussen de verschillende pijlers te houden.

Alcohol

Blurring
In het coalitieakkoord is afgesproken dat het kabinet blurring met alcohol gaat toestaan. De Kamer heeft hier veel vragen over. Naar hun mening druist blurring in tegen de doelstelling van het NPA om problematisch alcoholgebruik terug te dringen. De staatssecretaris geeft in het debat aan de afspraak in het coalitieakkoord uit te voeren. Wel zei hij aandacht te gaan geven aan het voorkomen van uitwassen, want blurring mag niet leiden tot meer alcoholschade. Dit vergt een zorgvuldig proces.

Bijschrijfverplichting leidinggevenden
Hoewel het onderwerp wel op de agenda voor het debat stond én KHN hier specifiek input over heeft meegegeven aan de Kamer, is de bijschrijfverplichting voor leidinggevenden op het aanhangsel van de Alcoholwetvergunning helaas niet aan de orde gekomen in het debat. Klik hier voor de laatste update over dit onderwerp.

Naleving leeftijdsgrens
Tot slot vindt de staatssecretaris dat er meer moet gebeuren om de naleving van de leeftijdsgrens te verbeteren. Op vragen van de PVV reageerde hij dat het zorgelijk is dat de naleving in de horeca slechts 38% is en dat ondanks diverse initiatieven (zoals de gratis e-learning Voor Elkaar en NIX18-pilots) de naleving niet veel is verbeterd. Later dit jaar komt hij met de resultaten van het nalevingsonderzoek 2021 en mogelijke vervolgacties.

Roken

Tijdens het debat is er veel aandacht, met name vanuit BBB, voor het verbod op de verkoop van tabak bij de supermarkt vanaf 2024. Het kabinet en een merendeel van de Kamer is voor dit verbod en geeft aan dat een beperking van het aantal verkooppunten zeker effect heeft op tabaksontmoediging. Wel gaf de staatssecretaris aan de negatieve gevolgen voor buurtsupermarkten en de leefbaarheid van dorpskernen in ogenschouw te nemen bij de voorbereidingen op dit verkoopverbod.

Voeding

Gezonde eetomgeving
Om de dagelijkse voedselomgeving gezonder te maken, verkent het kabinet de wettelijke mogelijkheden om een gezonde voedselomgeving te bevorderen. Hiermee kunnen gemeenten instrumenten krijgen om de toename van aanbieders van ongezond voedsel tegen te gaan. Maar ook kunnen ze eventuele regels stellen voor ongezonde drank-, snoep- en snackautomaten in bijvoorbeeld de schoolomgeving of het beperken van marketing van ongezonde producten gericht op kinderen. In de media is de afgelopen dagen veel aandacht geweest voor fastfood in het straatbeeld. De staatssecretaris geeft aan dat de insteek een gezonde voedselomgeving is en geen fastfoodwet.

Btw groenten en fruit naar 0%
Bijna alle partijen in de Tweede kamer stellen vragen over de btw-verlaging die in het coalitieakkoord is opgenomen. Met name over wat de stand van zaken is en of dit niet sneller kan worden ingevoerd. De staatssecretaris geeft aan hier mee bezig te zijn. De moeilijkheid zit niet in de ICT-systemen bij de belastingdienst maar in de definitie en afbakening van groenten en fruit. Hij geeft aan zorgvuldig tot een werkbaar systeem te willen komen. Voor de zomer komt het kabinet met een reactie.

Suikertaks
In het coalitieakkoord is ook opgenomen dat het kabinet een suikertaks gaat ontwikkelen. Hier geeft de staatssecretaris aan toe te werken naar een progressieve suikertaks. Dit houdt in dat er verschillende niveaus komen qua hoeveelheid suiker in een product met daarbij verschillende bedragen. Dus hoe meer suiker er in een product zit, hoe hoger de suikertaks zal zijn. De enige partij die tegen een suikertaks is, is de PVV.

Kidsmarketing
Sinds 2020 zijn kinderidolen verboden op verpakkingen van levensmiddelen. De meeste bedrijven voldoen hier aan. De staatssecretaris geeft aan dit dat een goede stap is maar er is meer nodig. De staatssecretaris geeft aan zelf te denken aan het verhogen van de leeftijdsgrens voor kidsmarketing of alleen kidsmarketing voor producten uit de Schijf van Vijf. Stapsgewijs is het kabinet van plan de maatregelen aan te scherpen waarbij de staatssecretaris hierover in gesprek gaat met de Federatie Nederlandse Levensmiddelen Industrie.

Wat vindt KHN?

Het terugdringen van roken, problematisch alcoholgebruik en overgewicht zijn belangrijk om gezondheidswinst te behalen. Ook de horeca wil hier haar steentje aan bijdragen. KHN heeft daarom het NPA ondertekend op problematisch alcoholgebruik en overgewicht. Helaas hebben de KHN-acties de afgelopen twee jaar stilgelegen vanwege de coronamaatregelen. KHN hoopt snel weer met de acties aan de slag te kunnen. Bekijk hier de afspraken die KHN heeft gemaakt en de lobbybrief die KHN heeft ingebracht voor het debat.